Veel misstanden in de koffie-industrie: hoe kies je ‘eerlijke’ bonen?
Koffiebedrijven zijn te veel bezig met winst pakken. Veel telerfamilies leven daardoor nog altijd in armoede, werken in zware omstandigheden en op uitgeputte gronden, concluderen onderzoekers in de Koffie Barometer 2023. Als je hier niet aan wil bijdragen, hoe kies je dan ‘eerlijke’ koffie?
Douwe Egberts, Melitta en Lavazza scoren slecht
De barometer biedt een overzicht van de duurzaamheid in de koffiesector, gemaakt door ontwikkelingsorganisatie Solidaridad, natuurorganisatie Conservation International en sectorexperts. Onder meer JDE Peet's, het bedrijf achter Douwe Egberts, en het Duitse Melitta, bekend van de koffieapparaten en filterzakken, scoren slecht. Net als J.M. Smucker (van onder meer de koffie van Dunkin' Donuts) en het Italiaanse Lavazza.
Dat zijn nogal wat grote bedrijven, maar dat hoeft je volgens Paulien van der Geest van Milieu Centraal niet te demotiveren. “Keurmerken bieden consumenten de beste houvast voor een bewuste keuze”, zegt ze. Het onafhankelijke voorlichtingsinstituut heeft een Keurmerkenwijzer, waar keurmerken zijn getoetst op betrouwbaarheid. Rainforest Alliance en Fairtrade krijgen het predicaat ‘topkeurmerk’.
Problemen in de koffiesector
Er is steeds meer vraag naar koffie, terwijl er steeds minder vruchtbare grond beschikbaar is. Door de opwarming van de aarde verplaatsen boeren naar andere gebieden, waar veel bos voor wordt gekapt. Tegelijkertijd leven de meeste koffieboeren onder de armoedegrens omdat ze slecht betaald krijgen.
Controle op uitvoering
Alle keurmerken in de Keurmerkenwijzer worden getoetst op de categorieën milieu, dier, mens, controle en transparantie. Bij milieu moet je bijvoorbeeld denken aan maatregelen die ontbossing tegengaan. Werkomstandigheden en arbeidsvoorwaarden vallen onder de categorie mens.
“Een keurmerk wordt pas als 'top' beschouwd als er een goede controle op de uitvoering is door onafhankelijke, geaccrediteerde instellingen”, legt Van der Geest uit. “Ook is het van belang dat de organisatie van het keurmerk niet zelf het product verkoopt.”
Topkeurmerk niet perfect
Koffie met een topkeurmerk is niet perfect, benadrukt ze. Zo scoort Rainforest Alliance welliswaar maximaal op milieu, maar er is nog ruimte voor verbetering. Er worden bijvoorbeeld geen directe eisen gesteld om de klimaatimpact te beperken.
Ook sluit een topkeurmerk niet alle misstanden uit. “Bij tropische producten, zoals koffie en chocolade, is de problematiek erg groot. Daardoor is het onmogelijk dat er nooit een misstand plaatsvindt. Als dat het geval zou zijn, dan kun je je afvragen hoe goed de controle is.”
Eerlijkere prijzen lossen een hoop op
De oplossing ligt volgens haar vooral in het betalen van eerlijkere prijzen, iets waar de Koffie Barometer ook op wijst. “De koffie-industrie kan de leefomstandigheden van boeren op korte termijn al verbeteren door ze bijvoorbeeld hogere prijzen en betere betalingsvoorwaarden te geven”, aldus de onderzoekers. “Met meer geld kunnen zij ook meer investeren in hun bedrijf en klimaatvriendelijker werken.”
Ontwikkelingsorganisatie Solidaridad, die meewerkte aan de barometer, heeft tips voor consumenten opgezet om bij te dragen aan eerlijke koffie. Dat zijn:
- Kies voor koffie met keurmerk.
- Stel kritische vragen aan koffiemerken zonder keurmerk.
- Moedig je werkgever aan te kiezen voor duurzame koffie.
- Zorg ervoor dat je complete koffieconsumptie minder milieuvervuilend is: maak gebruik van herbruikbare bekers en plantaardige melk. Zo help je de uitstoot van CO2 beperken.
- Kijken naar meer gespecialiseerde koffiemerken die rechtstreeks met de koffieboeren werken of deze ondersteunen.
